و [به خاطر بياوريد] هنگامى كه خانه كعبه را محل بازگشت و مركز امن و امان براى مردم قرار داديم‏! و [براى تجديد خاطره‏،] از مقام ابراهيم‏، عبادتگاهى براى خود انتخاب كنيد! و ما به ابراهيم و اسماعيل امر كرديم كه‏: (خانه مرا براى طواف‏كنندگان و مجاوران و ركوع‏كنندگان و سجده‏كنندگان‏، پاك و پاكيزه كنيد !)

و [نيز به ياد آوريد] هنگامى را كه ابراهيم و اسماعيل‏، پايه‏هاى خانه [ كعبه‏] را بالا مى‏بردند، [و مى‏گفتند:] (پروردگارا! از ما بپذير، كه تو شنوا و دانايى‏ !

نگاه‏هاى انتظارآميز تو را به سوى آسمان [براى تعيين قبله نهايى‏ ] مى‏بينيم‏! اكنون تو را به سوى قبله‏اى كه از آن خشنود باشى‏، باز مى‏گردانيم‏. پس روى خود را به سوى مسجد الحرام كن‏! و هر جا باشيد، روى خود را به سوى آن بگردانيد ! و كسانى كه كتاب آسمانى به آنها داده شده‏، بخوبى مى‏دانند اين فرمانِ حقى است كه از ناحيه پروردگارشان صادر شده‏؛ [و در كتابهاى خود خوانده‏اند كه پيغمبر اسلام‏، به سوى دو قبله‏، نماز مى‏خواند]. و خداوند از اعمال آنها [در مخفى داشتن اين آيات‏] غافل نيست‏ !

از هر جا [و از هر شهر و نقطه‏اى‏] خارج شدى‏، [به هنگام نماز،] روى خود را به جانب (مسجد الحرام‏) كن‏! اين دستور حقى از طرف پروردگار توست‏! و خداوند، از آنچه انجام مى‏دهيد، غافل نيست‏ !

و از هر جا خارج شدى‏، روى خود را به جانب مسجد الحرام كن‏! و هر جا بوديد، روى خود را به سوى آن كنيد! تا مردم‏، جز ظالمان [كه دست از لجاجت برنمى‏دارند،] دليلى بر ضدّ شما نداشته باشند؛ [زيرا از نشانه‏هاى پيامبر، كه در كتب آسمانى پيشين آمده‏، اين است كه او، به سوى دو قبله‏، نماز مى‏خواند.] از آنها نترسيد! و [تنها] از من بترسيد! [اين تغيير قبله‏، به خاطر آن بود كه‏] نعمت خود را بر شما تمام كنم‏، شايد هدايت شويد !

( صفا) و (مروه‏) از شعائر [و نشانه‏هاى‏] خداست‏! بنابراين‏، كسانى كه حجِ خانه خدا و يا عمره انجام مى‏دهند، مانعى نيست كه بر آن دو طواف كنند؛ [و سعىِ صفا و مروه انجام دهند. و هرگز اعمال بى‏رويّه مشركان‏، كه بتهايى بر اين دو كوه نصب كرده بودند، از موقعيّت اين دو مكان مقدّس نمى‏كاهد!] و كسى كه فرمان خدا را در انجام كارهاى نيك اطاعت كند، خداوند [در برابر عمل او] شكرگزار، و [از افعال وى‏ ] آگاه است‏ .

در باره (هلالهاى ماه‏) از تو سؤال مى‏كنند؛ بگو: (آنها، بيان اوقات [و تقويم طبيعى‏] براى [نظامِ زندگىِ‏] مردم و [تعيينِ وقتِ‏] حج است‏). و [آن چنان كه در جاهليّت مرسوم بود كه به هنگام حج‏، كه جامه احرام مى‏پوشيدند، از درِ خانه وارد نمى‏شدند، و از نقبِ پشتِ خانه وارد مى‏شدند، نكنيد!] كارِ نيك‏، آن نيست كه از پشتِ خانه‏ها وارد شويد؛ بلكه نيكى اين است كه پرهيزگار باشيد! و از درِ خانه‏ها وارد شويد و تقوا پيشه كنيد، تا رستگار گرديد !

و آنها را [= بت پرستانى كه از هيچ گونه جنايتى ابا ندارند] هر كجا يافتيد، به قتل برسانيد! و از آن جا كه شما را بيرون ساختند [= مكه‏]، آنها را بيرون كنيد! و فتنه [و بت پرستى‏] از كشتار هم بدتر است‏! و با آنها، در نزد مسجد الحرام [در منطقه حرم‏]، جنگ نكنيد! مگر اينكه در آن جا با شما بجنگند. پس اگر [در آن جا] با شما پيكار كردند، آنها را به قتل برسانيد! چنين است جزاى كافران‏ !

وَأَتِمُّواْ الْحَجَّ وَالْعُمْرَةَ لِلّهِ فَإِنْ أُحْصِرْتُمْ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ وَلاَ تَحْلِقُواْ رُؤُوسَكُمْ حَتَّى يَبْلُغَ الْهَدْيُ مَحِلَّهُ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضاً أَوْ بِهِ أَذًى مِّن رَّأْسِهِ فَفِدْيَةٌ مِّن صِيَامٍ أَوْ صَدَقَةٍ أَوْ نُسُكٍ فَإِذَا أَمِنتُمْ فَمَن تَمَتَّعَ بِالْعُمْرَةِ إِلَى الْحَجِّ فَمَا اسْتَيْسَرَ مِنَ الْهَدْيِ فَمَن لَّمْ يَجِدْ فَصِيَامُ ثَلاثَةِ أَيَّامٍ فِي الْحَجِّ وَسَبْعَةٍ إِذَا رَجَعْتُمْ تِلْكَ عَشَرَةٌ كَامِلَةٌ ذَلِكَ لِمَن لَّمْ يَكُنْ أَهْلُهُ حَاضِرِي الْ مَسْجِدِ الْحَرَامِ وَاتَّقُواْ اللّهَ وَاعْلَمُواْ أَنَّ اللّهَ شَدِيدُ الْعِقَابِ

و حج و عمره را براى خدا به اتمام برسانيد! و اگر محصور شديد، [و مانعى مانند ترس از دشمن يا بيمارى‏، اجازه نداد كه پس از احرام‏بستن‏، وارد مكه شويد، ] آنچه از قربانى فراهم شود [ذبح كنيد، و از احرام خارج شويد]! و سرهاى خود را نتراشيد، تا قربانى به محلش برسد [و در قربانگاه ذبح شود]! و اگر كسى از شما بيمار بود، و يا ناراحتى در سر داشت‏، [و ناچار بود سر خود را بتراشد،] بايد فديه و كفّاره‏اى از قبيل روزه يا صدقه يا گوسفندى بدهد! و هنگامى كه [از بيمارى و دشمن‏ ] در امان بوديد، هر كس با ختم عمره‏، حج را آغاز كند، آنچه از قربانى براى او ميسّر است [ذبح كند]! و هر كه نيافت‏، سه روز در ايام حج‏، و هفت روز هنگامى كه باز مى‏گرديد، روزه بدارد! اين‏، ده روز كامل است‏. [البته‏] اين براى كسى است كه خانواده او، نزد مسجد الحرام نباشد [= اهل مكّه و اطرافِ آن نباشد]. و از خدا بپرهيزيد! و بدانيد كه او، سخت‏كيفر است‏ !

حج‏، در ماه‏هاى معينى است‏! و كسانى كه [با بستن احرام‏، و شروع به مناسك حج‏،] حج را بر خود فرض كرده‏اند، [بايد بدانند كه‏] در حج‏، آميزش جنسى با زنان‏، و گناه و جدال نيست‏! و آنچه از كارهاى نيك انجام دهيد، خدا آن را مى‏داند . و زاد و توشه تهيه كنيد، كه بهترين زاد و توشه‏، پرهيزكارى است‏! و از من بپرهيزيد اى خردمندان !

گناهى بر شما نيست كه از فضلِ پروردگارتان [و از منافع اقتصادى در ايّام حج‏] طلب كنيد [كه يكى از منافع حج‏، پى ريزىِ يك اقتصادِ صحيح است‏]. و هنگامى كه از (عرفات‏) كوچ كرديد، خدا را نزد (مشعَر الحرام‏) ياد كنيد! او را ياد كنيد همان‏طور كه شما را هدايت نمود و قطعاً شما پيش از اين‏، از گمراهان بوديد .

از تو، در باره جنگ كردن در ماه حرام‏، سؤال مى‏كنند؛ بگو: (جنگ در آن‏، [ گناهى‏] بزرگ است‏؛ ولى جلوگيرى از راه خدا [و گرايش مردم به آيين حق‏] و كفر ورزيدن نسبت به او و هتك احترام مسجد الحرام‏، و اخراج ساكنان آن‏، نزد خداوند مهمتر از آن است‏؛ و ايجاد فتنه‏، [و محيط نامساعد، كه مردم را به كفر، تشويق و از ايمان بازمى‏دارد] حتّى از قتل بالاتر است‏. و مشركان‏، پيوسته با شما مى‏جنگند ، تا اگر بتوانند شما را از آيينتان برگردانند؛ ولى كسى كه از آيينش برگردد ، و در حال كفر بميرد، تمام اعمال نيك [گذشته‏] او، در دنيا و آخرت‏، برباد مى‏رود؛ و آنان اهل دوزخند؛ و هميشه در آن خواهند بود .